Syncytialny wirus oddechowy (RSV) jest jednym z najczęstszych wirusów, które atakują drogi oddechowe, prowadząc do infekcji górnych i dolnych dróg oddechowych. Choć wiele osób zna go jako przyczynę przeziębienia czy grypy, jego skutki dla seniorów, zwłaszcza osób powyżej 60. roku życia, są często bagatelizowane. RSV jest szczególnie niebezpieczny dla osób starszych, osób z chorobą nowotworową, ponieważ osłabiony układ odpornościowy a dodatkowo obecność chorób przewlekłych znacznie zwiększają ryzyko ciężkiego przebiegu zakażenia.
W Polsce, jak pokazuje badanie zrealizowane w ramach ogólnopolskiej kampanii edukacyjnej „Wygraj z RSV. Zaszczep się”, niemal połowa osób w wieku 65+ nie miała świadomości istnienia tego wirusa. Dodatkowo, ponad 30% tej grupy ocenia swój stan zdrowia jako zły, co tylko pogłębia problem.
Wirus RSV rozprzestrzenia się drogą kropelkową, co sprawia, że jest bardzo zaraźliwy. Osoba zakażona może rozprzestrzeniać wirusa na inne osoby przez cały tydzień, a infekcja może dotknąć nawet trzy kolejne osoby. To sprawia, że RSV jest niezwykle niebezpieczny, nie tylko w tradycyjnym sezonie infekcyjnym, ale także poza nim. W 2024 roku, na przykład, zarejestrowano 40 tys. przypadków, a do maja 2025 roku liczba ta wzrosła do 91 tys., co wskazuje na rosnącą aktywność wirusa. Tak wysoka liczba zakażeń może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, w tym hospitalizacji, zwłaszcza u osób starszych.
Szczepienie przeciwko grypie u pacjentów onkologicznych – aktualne zalecenia
Przebieg infekcji RSV. Więcej niż tylko przeziębienie
Choć objawy zakażenia RSV u dorosłych przypominają przeziębienie, to wirus ten może prowadzić do znacznie bardziej poważnych komplikacji zdrowotnych. Zakażenie zaczyna się zwykle od kataru, gorączki, bólu gardła, kaszlu, a także świszczącego oddechu. Często pojawiają się także bóle głowy, utrata energii oraz kichanie. U części pacjentów objawy mogą przybierać formę duszności, co wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.
U seniorów, w szczególności tych z chorobami przewlekłymi, takich jak astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), cukrzyca czy niewydolność serca, infekcja RSV może pogłębić istniejące problemy zdrowotne, prowadząc do zapalenia płuc, które w starszym wieku może mieć bardzo poważne konsekwencje. Badania przeprowadzone w Unii Europejskiej wskazują, że w 2019 roku z powodu RSV hospitalizowano ponad 273 tys. osób powyżej 60. roku życia, z czego około 20 tys. zmarło na skutek zakażenia. Co więcej, zakażenie tym wirusem częściej prowadzi do dłuższej hospitalizacji i większego zapotrzebowania na tlenoterapię, a proces leczenia jest znacznie bardziej czasochłonny w porównaniu do grypy czy innych infekcji wirusowych.
RSV u seniorów. Rola chorób przewlekłych
Jednym z kluczowych czynników, który sprawia, że RSV jest tak niebezpieczny wśród seniorów, jest obecność chorób przewlekłych, które osłabiają organizm i zmniejszają jego zdolność do obrony przed infekcją. Astma, POChP, cukrzyca czy choroby serca to jedne z najczęstszych schorzeń, które mogą prowadzić do powikłań przy zakażeniu RSV. W przypadku osób starszych choroby te często są trudniejsze do kontrolowania, a sam proces leczenia jest bardziej skomplikowany.
Osoby cierpiące na choroby płuc, takie jak astma czy POChP, są szczególnie narażone na zaostrzenie objawów, co może prowadzić do poważnych komplikacji oddechowych. Z kolei cukrzyca czy niewydolność serca mogą pogarszać ogólny stan zdrowia, czyniąc organizm bardziej podatnym na infekcje. Często, gdy RSV łączy się z tymi schorzeniami, efekt jest bardzo trudny do przewidzenia i może prowadzić do poważnych komplikacji, w tym zgonu.
Zalecenia dotyczące szczepień u chorych na nowotwory
Prewencja. Szczepienia jako jedyna skuteczna ochrona
Choć nie istnieje obecnie leczenie przyczynowe dla RSV, dostępne są skuteczne metody prewencji, z których najważniejszym jest szczepienie. W tym kontekście, jak podkreśla prof. Artur Mamcarz, szczepienie przeciw RSV stanowi jedyną skuteczną metodę ochrony przed tym wirusem, szczególnie u osób starszych. Choroba ta może rozwinąć się w każdej porze roku, a nie tylko w okresie jesienno-zimowym, dlatego decyzja o szczepieniu powinna być podejmowana na podstawie indywidualnej oceny ryzyka. Ważnym krokiem w kierunku poprawy dostępności szczepień jest zwiększenie świadomości wśród seniorów, ponieważ badania pokazują, że tylko co dziesiąty senior aktywnie poszukuje informacji na temat dostępnych szczepionek, a około 40% osób powyżej 65. roku życia nie wie, że szczepienie może być refundowane.
Jak mówił prof. dr hab. n. med. Artur Mamcarz, kierownik III Kliniki Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Wydziału Lekarskiego, Warszawski Uniwersytet Medyczny: – Zakażenie RSV, w porównaniu do grypy, wiąże się często z istotnie wyższym ryzykiem ciężkiego przebiegu. Mimo podobieństwa objawów klinicznych, RSV częściej prowadzi do hospitalizacji, które są też w tym przypadku dłuższe, częściej występuje potrzeba zastosowania tlenoterapii i charakteryzuje się dłuższym czasem leczenia objawowego, bo – należy podkreślić – nie ma celowanego leku, stosowanego przy tego rodzaju zakażeniu. Stąd kluczowe znaczenie ma edukacja społeczeństwa w zakresie rozpoznawania zagrożenia i świadomego reagowania, jeszcze zanim dojdzie do zakażenia.
Szczepienie przeciw RSV znalazło się na liście szczepień zalecanych dla osób starszych. W Polsce można je wykonać w przychodniach POZ, placówkach prywatnych oraz wybranych aptekach współpracujących z NFZ. Farmaceuci, oprócz wystawiania recepty na szczepionkę, mogą także przeprowadzić samo szczepienie, co ułatwia dostęp do tej formy ochrony. Należy jednak zaznaczyć, że nadal nie wszystkie osoby starsze mają pełną świadomość, że szczepienie jest dostępne i refundowane, co stanowi poważne wyzwanie w zakresie poprawy profilaktyki.
Edukacja i wczesna interwencja
RSV to wirus, który z roku na rok staje się coraz bardziej powszechny, stanowiąc poważne zagrożenie dla osób starszych, zwłaszcza tych z przewlekłymi chorobami. Choć zakażenie może zaczynać się jak zwykłe przeziębienie, jego konsekwencje zdrowotne mogą być tragiczne, szczególnie w przypadku seniorów. Z tego względu, kluczową rolę w walce z RSV odgrywa edukacja – zarówno w zakresie rozpoznawania objawów, jak i świadomości dostępnych metod ochrony, jak szczepienia. Ważne jest, aby seniorzy oraz ich opiekunowie zrozumieli, jak istotne jest zapobieganie zakażeniom, zanim jeszcze dojdzie do poważnych powikłań. Dzięki temu możliwe będzie zmniejszenie liczby hospitalizacji i zgonów związanych z tym niepozornym, ale groźnym wirusem.
Szczepienia dzieci – fakty i mity, które warto znać
RSV, wirus syncytialny oddechowy, RSV u seniorów, choroby przewlekłe a RSV, Zakażenie RSV, objawy RSV, Szczepienie przeciw RSV, prewencja RSV, Infekcje wirusowe, infekcje układu oddechowego, Hospitalizacja RSV, ryzyko powikłań RSV, Profilaktyka RSV, szczepienia dla seniorów, Choroby płuc, astma, POChP, niewydolność serca a RSV, Szczepienie seniorów, profilaktyka wśród osób starszych, RSV w Polsce, wzrost zakażeń RSV, infekcje RSV w Polsce