Promienie słońca potrafią poprawić nastrój, dodać energii i pozytywnie wpłynąć na samopoczucie. Jednak skóra, choć potrzebuje światła, nie znosi nadmiaru słońca. Nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV to nie tylko ryzyko poparzeń i przyspieszonego starzenia się skóry, ale również istotny czynnik sprzyjający rozwojowi nowotworów skóry, w tym czerniaka. W Polsce temat ten jest coraz bardziej aktualny – rośnie liczba zachorowań, a wczesna profilaktyka może uratować życie. Sprawdź, jak mądrze korzystać ze słońca i kiedy powinno się skonsultować znamię z lekarzem.
Promieniowanie UV – niewidoczne, a groźne
Choć Polska nie należy do krajów tropikalnych, promieniowanie ultrafioletowe dociera do naszej skóry niezależnie od szerokości geograficznej. Nawet w pochmurny dzień lub podczas spaceru po mieście – UV przenika przez chmury, szkło i ubrania. Promienie UVA i UVB uszkadzają komórki skóry, co może prowadzić do mutacji DNA i, w konsekwencji, do rozwoju nowotworów skóry.
Statystyki Światowej Organizacji Zdrowia są niepokojące – każdego roku na świecie diagnozuje się ponad 130 tysięcy przypadków czerniaka oraz miliony nowotworów skóry o innym charakterze. W Polsce również obserwuje się wyraźny wzrost zachorowań, szczególnie wśród osób starszych i tych, które w młodości wielokrotnie doznały poparzeń słonecznych.
Kto powinien szczególnie uważać na ryzyko zachorowania na raka skóry?
Do grupy podwyższonego ryzyka należą osoby o jasnej karnacji, z rudymi lub blond włosami, mające dużą liczbę pieprzyków lub znamion barwnikowych. Znaczenie mają też czynniki genetyczne oraz przebyte oparzenia słoneczne – zwłaszcza te, które miały miejsce w dzieciństwie.
Warto pamiętać, że nowotwory skóry rozwijają się nie tylko u osób, które regularnie opalają się na plaży. Również codzienne wystawianie skóry na promieniowanie UV bez ochrony – np. podczas spacerów, jazdy samochodem czy uprawiania sportu – zwiększa ryzyko powstania zmian nowotworowych.
Filtry przeciwsłoneczne – codzienna tarcza ochronna przed nowotworem skóry
Ochrona skóry przed słońcem to nie tylko krem na wakacje. To codzienna rutyna, którą warto wdrożyć przez cały rok – nawet zimą. Kluczową rolę odgrywają filtry SPF (Sun Protection Factor), które chronią przed promieniowaniem UVB, odpowiedzialnym za oparzenia i uszkodzenia naskórka. SPF 30 blokuje ok. 97% promieni UVB. Z kolei SPF 50 – ok. 98%
Różnica może wydawać się niewielka, ale dla osób z jasną karnacją czy skórą wrażliwą na słońce ma ogromne znaczenie. Ważne jest również stosowanie filtrów o szerokim spektrum działania – chroniących zarówno przed UVB, jak i UVA.
Jak stosować filtr prawidłowo?
– Nakładaj krem 15–30 minut przed wyjściem na zewnątrz
– Używaj odpowiedniej ilości (ok. 2 mg na cm² skóry)
– Powtarzaj aplikację co 2–3 godziny i po każdym kontakcie z wodą lub intensywnym poceniu się
Samokontrola znamion – prosty sposób na wczesne wykrycie
Nie każde znamię to powód do niepokoju. Wiele z nich to zmiany łagodne, które pojawiają się od dzieciństwa i pozostają niezmienione przez całe życie. Problem pojawia się wtedy, gdy znamię zaczyna się zmieniać – w kształcie, kolorze, strukturze czy rozmiarze.
Pomocna może być zasada ABCDE:
– A – Asymetria: jedna połowa zmiany różni się od drugiej
– B – Brzegi: poszarpane, nieregularne
– C – Color (Kolor): nierównomierna barwa, kilka odcieni
– D – Diameter (Średnica): większa niż 6 mm
– E – Ewolucja: zmiany w wyglądzie w czasie
Jeśli zauważysz, że któreś znamię spełnia powyższe kryteria lub po prostu wygląda inaczej niż pozostałe, nie zwlekaj z wizytą u dermatologa. Im wcześniej wykryta zmiana, tym większe szanse na jej całkowite usunięcie bez powikłań.
Kiedy udać się do lekarza?
Niepokojące objawy to nie tylko zmiany znamion. Warto zwrócić uwagę także na: nowe, szybko rosnące guzki na skórze, niegojące się ranki lub owrzodzenia, zaczerwienienia wokół znamion, pieczenie, swędzenie, krwawienie zmiany.
Jeśli zauważysz cokolwiek nietypowego – skontaktuj się z lekarzem rodzinnym, dermatologiem lub skorzystaj z e-konsultacji. Nowoczesne platformy telemedyczne umożliwiają szybką ocenę zmian skórnych przez specjalistę bez wychodzenia z domu.
Zdrowa skóra to kwestia codziennych wyborów
Chronienie skóry przed słońcem, uważne obserwowanie zmian i regularne kontrole dermatologiczne to podstawy profilaktyki nowotworów skóry. Czerniak może rozwinąć się na skórze bez wcześniejszych oznak choroby, dlatego tak ważne jest zachowanie czujności.
Nie czekaj, aż coś zacznie boleć. Bądź uważny, chroń skórę i reaguj na zmiany. Słońce może być Twoim sprzymierzeńcem, ale tylko wtedy, gdy korzystasz z niego odpowiedzialnie.
Twoja skóra nie zapomina. Zadbaj o nią każdego dnia.
Rak płaskonabłonkowy skóry. Przegląd, objawy, diagnoza i leczenie
rak skóry, czerniak, znamiona barwnikowe, ochrona przeciwsłoneczna, SPF 50, promieniowanie UV, nowotwory skóry, profilaktyka raka skóry, jak rozpoznać czerniaka, badanie znamion, zasada ABCDE, fotostarzenie skóry, dermatolog online, bezpieczne opalanie, samokontrola znamion, zmiany skórne, oparzenia słoneczne, filtry przeciwsłoneczne, krem z filtrem, czerniak objawy