Mammografia to nieocenione narzędzie w walce z rakiem piersi, pozwalające na wykrycie nowotworu we wczesnym stadium, gdy nie ma jeszcze żadnych objawów. Wczesne rozpoznanie raka piersi znacząco zwiększa szanse na pełne wyleczenie. Dzięki wczesnemu rozpoczęciu leczenia można zastosować mniej inwazyjne terapie i osiągnąć lepsze wyniki leczenia.
Tekst został opublikowany w publikacji ONKOPORADNIK – wsparcie pacjentów onkologicznych, ich opiekunów oraz rodzin
Skala problemu, czynniki ryzyka
Rak piersi jest najczęściej diagnozowanym nowotworem złośliwym u kobiet na całym świecie. Odpowiada za około 23 procent wszystkich przypadków zachorowań na nowotwory i jest przyczyną blisko 14 procent zgonów z powodu chorób nowotworowych. W Polsce każdego roku na raka piersi zapada około 17 tysięcy kobiet, co pokazuje, jak poważnym wyzwaniem jest ten nowotwór. Przyczyny zachorowań na raka piersi nie zostały jeszcze w pełni poznane, jednak zidentyfikowano szereg czynników ryzyka. Do najważniejszych z nich należą niezdrowe nawyki żywieniowe, spożywanie nadmiernych ilości alkoholu, dieta bogata w tłuszcze nasycone oraz otyłość. Inne czynniki to wczesne wystąpienie pierwszej miesiączki, późna menopauza, późne macierzyństwo lub bezdzietność, długotrwała hormonalna terapia zastępcza, starszy wiek, rodzinne występowanie raka piersi oraz nosicielstwo mutacji genów BRCA1 i BRCA2. Co istotne, przestrzeganie zdrowego stylu życia, w tym regularna aktywność fizyczna i zdrowa dieta, może zapobiec nawet 25–30 procentom przypadków raka piersi.
Indywidualne ryzyko zachorowania można ocenić za pomocą skali Gaila, która uwzględnia takie czynniki jak wiek pierwszej miesiączki, liczba wykonanych biopsji piersi, obecność atypowej hiperplazji, wiek matki w chwili żywego porodu, historia zachorowań na raka piersi w rodzinie oraz wiek kobiety. Zakwalifikowanie do grupy wysokiego ryzyka nie oznacza pewności zachorowania, ale stanowi sygnał do wzmożonej profilaktyki oraz wprowadzenia korzystnych zmian w stylu życia. Jednocześnie brak czynników ryzyka nie daje pełnej gwarancji, że rak piersi się nie rozwinie.
Jak często należy się badać?
Programy przesiewowe w kierunku raka piersi są skierowane do kobiet, które nie mają żadnych objawów choroby nowotworowej. W Polsce nie jest wymagane skierowanie na mammografię w ramach programu przesiewowego – wystarczy zgłosić się do jednego z ośrodków realizujących badania. Wynik można odebrać osobiście lub otrzymać pocztą wraz ze zdjęciami, które warto
zachować do porównania podczas kolejnych badań.
Według rekomendacji towarzystw naukowych najskuteczniejszą metodą wczesnego wykrywania raka piersi u kobiet bez objawów klinicznych jest mammografia przesiewowa. Odpowiednio zaplanowane i przeprowadzone badania pozwalają na zmniejszenie umieralności z powodu raka piersi.
W Polsce działa program profilaktyczny wczesnego wykrywania raka piersi, skierowany do kobiet w wieku 45–74 lat, które ze względu na wiek znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka. Od 1 stycznia 2024 roku program obejmuje także kobiety, które zakończyły leczenie raka piersi co najmniej pięć lat wcześniej, a także te, które po pięciu latach od zabiegu chirurgicznego są nadal w trakcie uzupełniającej hormonoterapii.
Znaczenie mammografii i samobadania piersi
Mammografia jest bezpiecznym badaniem rentgenowskim, które pozwala na wykrycie nawet najmniejszych zmian nowotworowych w piersiach. Podczas badania wykonuje się dwa zdjęcia każdej piersi, co trwa zaledwie kilka minut. W przypadku prawidłowego wyniku zaleca się ponowne badanie za dwa lata, natomiast jeśli zostaną wykryte nieprawidłowości, pacjentka jest kierowana na pogłębioną diagnostykę, obejmującą dodatkową mammografię, USG, biopsję lub badanie fizykalne.
W profilaktyce raka piersi ważną rolę odgrywa również samobadanie piersi, które każda kobieta powinna wykonywać co miesiąc, najlepiej po miesiączce. Regularne samobadanie pozwala na wczesne zauważenie niepokojących zmian, co może uratować życie.
Mammografia pozostaje najskuteczniejszym narzędziem w walce z rakiem piersi, ale jej skuteczność rośnie w połączeniu z regularnym samobadaniem oraz zdrowym stylem życia.
Tekst został opublikowany w publikacji ONKOPORADNIK – wsparcie pacjentów onkologicznych, ich opiekunów oraz rodzin