Badania naukowe oraz wytyczne międzynarodowych i krajowych towarzystw onkologicznych jednoznacznie zalecają ostrożność w wykonywaniu badań markerów nowotworowych w populacji osób zdrowych. Polskie Towarzystwo Onkologiczne (PTO) oraz Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej (PTOK), podobnie jak Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) i Amerykańskie Towarzystwo Onkologiczne (ASCO), nie rekomendują aby w profilaktyce osób zdrowych rutynowo stosować testy – badać markery nowotworowe.
Stanowisko Polskiego Towarzystwa Onkologicznego i Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej w sprawie badań markerów nowotworowych
Swoje stanowisko Polskie Towarzystwo Onkologiczne i Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej opierają na doświadczeniach mówiących że:
– istnieje ograniczona czułość i specyficzność: Markery nowotworowe mogą nie być wystarczająco czułe ani specyficzne u osób bez objawów klinicznych, co prowadzi do możliwości fałszywie dodatnich i fałszywie ujemnych wyników.
– brak jest wpływu na zmniejszenie śmiertelności: Rutynowe badania markerów nowotworowych nie przyczyniają się do obniżenia śmiertelności związaną z nowotworami w populacji ogólnej, co zostało potwierdzone w licznych badaniach naukowych.
– badania te mogą wywołać potencjalne szkody: Fałszywie dodatnie wyniki mogą prowadzić do niepotrzebnych procedur diagnostycznych, zwiększając stres i obciążenie finansowe pacjenta. Z kolei fałszywie ujemne wyniki mogą dawać mylne poczucie bezpieczeństwa, opóźniając rzeczywistą diagnozę nowotworu.
Kiedy rozważyć badania markerów nowotworowych?
Decyzja o wykonaniu badań markerów nowotworowych powinna być indywidualnie rozważana u pacjentów z podejrzeniem nowotworu lub wysokim ryzykiem zachorowania. Kluczowe jest skonsultowanie się z lekarzem prowadzącym, uwzględniając pełen obraz kliniczny pacjenta oraz wyniki innych badań diagnostycznych.
Profilaktyka a badania przesiewowe
Zarówno prezes PTO prof. Maciej Krzakowski oraz prezes PTOK prof. Piotr Rutkowski podkreślają, że badania markerów nowotworowych nie są narzędziem profilaktyki w populacji osób zdrowych. Zamiast tego, prawidłowe podejście do profilaktyki obejmuje regularne badania przesiewowe zalecane dla różnych grup wiekowych i ryzyka, takie jak mammografia, cytologia czy kolonoskopia, zgodnie z aktualnymi zaleceniami ekspertów.
Zachęcamy do świadomego podejścia do diagnostyki i profilaktyki nowotworowej, które opiera się na solidnych dowodach naukowych oraz konsultacji z lekarzem specjalistą.
O markerach nowotworowych pisaliśmy szczegółowo:
Marker nowotworu jajnika – CA 125
Markery nowotworowe – jak pomagają w diagnostyce nowotworów?
Zawsze podkreślamy, że markery nowotworowe mogą być przydatne w diagnostyce, monitorowaniu terapii i ocenie ryzyka nawrotu raka, ale mają pewne ograniczenia. Ich wyniki mogą być niejednoznaczne i zależeć od różnych czynników niezwiązanych z nowotworem. Podwyższony poziom markera nie zawsze oznacza obecność raka, dlatego interpretacja wyników powinna być wspierana innymi badaniami diagnostycznymi, takimi jak biopsje, badania obrazowe czy histopatologiczne. Regularna kontrola stanu zdrowia oraz czujność na zmiany w organizmie pozwalają na szybsze wykrycie potencjalnych problemów zdrowotnych.